Η Αυτόνομη Ποντιακή Δημοκρατία (1916-1922)

ΙΣΤΟΡΙΑ

Πόντιοι υπήρξαν, αναμφίβολα, ένα δυναμικό τμήμα του ελληνισμού, που ζούσε στη Μικρά Ασία, στο κέντρο δηλαδή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η έξωσή τους από τις περιοχές που κατοικούσαν επί αιώνες αποτελεί μια από τις πλέον τραγικές στιγμές της ευρύτερης μικρασιατικής καταστροφής.

 

Όμως, παρά τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν στον καθαυ­τό ελληνικό χώρο, κατάφεραν να συνεισφέρουν στην αναδιοργάνωση της ελληνικής κοινωνίας, μετά το ορόσημο του 1922.

 

Η ιστορία του ποντιακού ελληνισμού σημαδεύτηκε από την πτώση της Τραπεζούντας στους Οθωμανούς, το 1461, που σηματοδότησε την έναρξη της τουρκικής κυριαρχίας.

 

Οι χριστιανικοί πληθυσμοί της περιοχής ήταν αναγκασμένοι να υφίστανται τις συνέπειες της εκμετάλλευσης και, σε κάποιες περιόδους, την προοπτική του μαζικού εξισλαμισμού. Η κατάσταση βελτιώθηκε αρκετά κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, εποχή μεταρρυθμίσεων στο εσωτερικό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

 

Η οικονομική, κοινωνική και δημογραφική άνοδος του ποντιακού ελληνισμού συνοδεύτηκε, μεταξύ άλλων, από την επέκταση στο χώρο του Καυκάσου και της Κριμαίας.

 

Ήταν εμφανές ότι οι ολοένα μεγαλύτερες απαιτήσεις των χριστιανών για παραχώρηση δικαιωμάτων θα προκαλούσαν την αντίδραση της φθίνουσας Αυτοκρατορίας, στο ευρύτερο σκηνικό που δημιουργούσε το Ανατολικό Ζήτημα. 

 

Η επικράτηση των νεότουρκων, το 1908, επιτάχυνε τις διαδικασίες. Το 1915, στο πλαίσιο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, η Τουρκία αποφάσισε να αναλάβει τη δυναμική εκκαθάριση των χριστιανικών πληθυσμών.

 

Οι σφαγές των Αρμενίων προϊδέαζαν για τη συνέχεια. Το επόμενο έτος, η καταπίεση των Ποντίων αυξήθηκε, κυρίως στις περιoχές της Σαμψούντας και της Μπάφρας, όπου και οργανώθηκε σημαντικό αντάρτικο από τοπικούς ένοπλους. Aντιθέτως, η περιοχή της Τραπεζούντας, στον Ανατολικό Πόντο, είχε καταληφθεί από το ρω­σικό στρατό. 

 

Στην περιοχή αυτή επιχειρήθηκε να συγκροτηθεί το αυτόνομο ποντιακό κράτος, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να αναγνωριστεί η ελληνική κυριαρχία στην περιοχή.

 

Η Προσωρινή Kυβέρνηση, υπό την ηγεσία του μητροπολίτη Χρύσανθου, επιδίωξε να αναγνωριστεί από τις δυνάμεις της Αντάντ και στήριξε αρκετά, όπως είναι ευνόητο, στη ρωσική πλευρά. 

 

Η Οκτωβριανή επανάσταση του 1917 άλλαξε την κατάσταση και δημιούργησε νέα δεδoμένα, ακόμη και στο πεδίο της διάστασης απόψεων στους κόλπους της ποντιακής κοινότητας, ως προς τη στάση που έπρεπε να ακολουθηθεί.

 

Το αυτόνοµο κράτος δεν µπόρεσε να διατηρηθεί για πολύ, καθώς ακολούθησε η τουρκική αντεπίθεση. Συνέπεια της πολιτικής που υλοποίησε- ο Κεμάλ ήταν ο θάνατος χι­λιάδων Ποντίων, ο εξανδραποδισµός και η εξορία σε Τάγµατα Εργασίας, µαζικές σφαγές και διώξεις.

 

Τον Οκτώβριο του 1922 συµφωνήθηκε µεταξύ Κεµάλ και ελληνικής κυβέρνησης η µεταφορά των εναπομεινάντων Ποντίων στην Ελλάδα, η οποία και πραγµατοποιήθηκε σταδιακά µέχρι το 1924.

 

Υπολογίζεται ότι 400.000 περίπου Πό­ντιοι εγκαταστάθηκαν τελικά στο ελληνικό κράτος, κυρίως στις περιοχές της Μα­κεδονίας και της Θράκης, διατηρώντας ζωντανή την ανάµνηση των «χαµένων πατρίδων». 

 

Η σηµαία του Αυτόνοµου Πόντου ήταν όµοια µε την ελληνική (θαλάσσης), µε την προσθήκη του αυ­τοκρατορικού αετού στο άνω αριστερό άκρο, εντός του σταυρού.

 

Αξίζει να σηµειωθεί ότι ο αετός ήταν µονοκέφαλος (µε την κεφαλή στραµµένη προς τα δεξιά) και όχι ο κλασικός δικέφαλος.

 

Υιοθετήθηκε δηλαδή ένα έµβληµα του παλαιού βυζαντινού κράτους, που χρησιµοποιήθηκε βέβαια και από τις τοπικές χριστιανικές ηγεμονίες του Πόντου, µέχρι το 1461.

 

 

(Πηγή)

Πηγή