Η φαρσοκωμωδία των ευρωεκλογών

ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΔΙΑΘΕΤΕΙ ΤΟ ΔΙΚΟ ΤΟΥ ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟ, Ο ΟΠΟΙΟΣ ΑΝΕΡΧΕΤΑΙ ΣΕ 151 ΔΙΣ. ΕΥΡΩ ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΜΙΚΡΟΤΕΡΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟ ΑΚΟΜΗ ΚΑΙ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΙΚΡΩΝ ΧΩΡΩΝ ΤΗΣ Ε.Ε.

Του Χ. Ι. ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΟΥ

Μία από τις μεγαλύτερες φάρσες στην εταιρική οντότητα, που φέρει το όνομα Ευρωπαϊκή Ενωση (Ε.Ε.), είναι οι εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, που λαμβάνουν χώρα κάθε πέντε χρόνια, με τεράστια αποχή από τους Ευρωπαίους πολίτες (μόλις το 43% συμμετείχαν στις ευρωεκλογές του 2009), οι οποίοι φαίνεται να προτιμούν μια πιο αυθεντική φαρσοκωμωδία, όπως αυτή της Eurovision.

Με βάση τη Συνθήκη της Λισαβόνας, οι έδρες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συρρικνώθηκαν από 766 σε 751. Αν και είναι το μόνο άμεσα εκλεγμένο όργανο της Ε.Ε., το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν νομοθετεί άμεσα, αλλά «μοιράζεται» τη νομοθετική εξουσία με το Συμβούλιο.
Ακόμη κι έτσι, οι νομοθετικές του εξουσίες δεν καλύπτουν όλο το εύρος της πολιτικής. Ακόμη πιο σημαντικό, όσον αφορά τον αντιδημοκρατικό χαρακτήρα του συνολικού θεσμού της Ε.Ε., είναι το γεγονός ότι το Συμβούλιο δεν λογοδοτεί συλλογικά πουθενά, ενώ υπάρχει ξεκάθαρα και ζήτημα όχι μόνο διαφάνειας, αλλά και πολιτικών επιθυμιών και στόχων.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διαθέτει το δικό του προϋπολογισμό, ο οποίος ανέρχεται σε 151 δισ. ευρώ και είναι πολύ μικρότερος από τον εθνικό προϋπολογισμό ακόμη και σχετικά μικρών χωρών της Ε.Ε.
Λόγω του γενικότερου προβλήματος με το «δημοκρατικό έλλειμμα» που χαρακτηρίζει την Ε.Ε., το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν διαθέτει τη νομιμοποίηση που έχουν τα εθνικά Κοινοβούλια. Αυτός είναι και ο κύριος λόγος για τον οποίον απέχουν οι Ευρωπαίοι πολίτες από τη φάρσα των ευρωεκλογών.
Ο αντιδημοκρατικός χαρακτήρας της Ε.Ε. είναι παλιά ιστορία. Η Συνθήκη του Μάαστριχτ, για παράδειγμα, όπως και όλες οι συνθήκες της Ε.Ε., υπεγράφη από τους ηγέτες των χωρών-μελών της Ε.Ε. χωρίς τη συναίνεση των πολιτών της Ευρώπης. Μάλιστα, τις ελάχιστες φορές που υπήρξαν δημοψηφίσματα για σημαντικές αποφάσεις που αφορούν την Ε.Ε., το γόητρό της επλήγη ανεπανόρθωτα.
Στην περίοδο της οικονομικής κρίσης, ο αντιδημοκρατικός χαρακτήρας της Ε.Ε. κατέστη σαφής στους περισσότερους Ευρωπαίους πολίτες, οι οποίοι ενδέχεται να «τιμωρήσουν» τη γραφειοκρατία των Βρυξελλών στις ευρωεκλογές του Μαΐου 2014 με την παροχή στήριξης σε πολιτικά κόμματα με αντιευρωπαϊκό προφίλ. Οι αποφάσεις για τις διασώσεις και οι εντολές της τρόικας δεν είχαν καμιά νομιμοποίηση, ενώ το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποφάσισε έπειτα από τριάμισι χρόνια να εξετάσει τον τρόπο λήψης αποφάσεων της τρόικας και τις επιπτώσεις αυτών των αποφάσεων στην Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και την Ισπανία. Και, βέβαια, το μόνο που έπραξε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι να εκδώσει ανακοίνωση για την έλλειψη δημοκρατικής νομιμοποίησης στη λήψη των πολιτικών αποφάσεων της τρόικας -αν και θα ήταν πιο έντιμο εκ μέρους του να εκδώσει ανακοίνωση για την έλλειψη δημοκρατικής νομιμοποίησης του ίδιου του θεσμού του και ολόκληρου του σημερινού πολιτικοοικονομικού και νομικού οικοδομήματος της Ε.Ε.
Επιπλέον, ποιος μπορεί να ξεχάσει τις πρόσφατες σοκαριστικές πολιτικές εξελίξεις, κατά τη διάρκεια της κρίσης, με την επιβολή μη εκλεγμένων κυβερνήσεων στην Ελλάδα και την Ιταλία; Η Ε.Ε. συνέβαλε σε ένα πολιτικό πραξικόπημα εναντίον της ίδιας της δημοκρατίας, αποτέλεσμα της αποπολιτικοποίησης του εθνοκράτους που επιχειρείται από τα εταιρικά ευρωπαϊκά συμφέροντα τις τρεις τελευταίες δεκαετίες. Η δε αντίδραση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ήταν η απόλυτη σιωπή.
Ο Ιρλανδός δημοσιογράφος και συγγραφέας David Cronin, ανταποκριτής στις Βρυξέλλες του διεθνούς πρακτορείου Inter Press Service, εξιστορεί στο πρόσφατα δημοσιευμένο του βιβλίο, που φέρει τον τίτλο «Corporate Europe: How Big Business Sets Policies on Food, Climate and War» («Εταιρική Ευρώπη: Πώς οι μεγάλες μπίζνες καθορίζουν πολιτικές στα τρόφιμα, το κλίμα και τον πόλεμο»), τη μετεξέλιξη της Ε.Ε. σε μια γιγαντιαία εταιρική οντότητα. Σε μια επίσης πρόσφατη συνέντευξή του προς τον υπογράφοντα, που δημοσιεύθηκε στην «Κ.Ε.» στις 27 Οκτωβρίου 2013, ο Cronin αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: «Οι εταιρικοί λομπίστες είναι συχνά αυτοί που γράφουν τις τροποποιήσεις στα νομοσχέδια και στη συνέχεια ζητούν από τους ευρωβουλευτές να προτείνουν επίσημα αυτές τις τροποποιήσεις».
Δηλαδή, κάτι ανάλογο με την περίπτωση Χρυσοχοΐδη στην Ελλάδα, ο οποίος δήλωνε ευθαρσώς, χωρίς ίχνος πολιτικού ήθους, ότι ψήφισε το Μνημόνιο δίχως να το διαβάσει. Γι' αυτό εξάλλου είναι ακόμη και σήμερα υπουργός. Η δουλικότητα στην πολιτική συνήθως ανταμείβεται. Κι αυτό, προφανώς, το ξέρουν πολύ καλά οι ευρωβουλευτές και οι ανώτατοι αξιωματούχοι της Ε.Ε., όπως ο περιβόητος Jose Manuel Barroso, πρώην πρωθυπουργός της Πορτογαλίας, που υπηρέτησε με πάθος τις ακραίες νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις στην Πορτογαλία την περίοδο 2002-04. Ο Barroso μπορεί να διέλυσε την Πορτογαλία με τις πολιτικές που εφάρμοζε, αλλά προφανώς γι' αυτόν ακριβώς το λόγο θεωρήθηκε και το πλέον κατάλληλο πρόσωπο να υπηρετήσει τους σκοπούς της Ε.Ε. από τη θέση του προέδρου της Κομισιόν.
Μία από τις συνέπειες του αντιλαϊκού και αντιδημοκρατικού χαρακτήρα της Ε.Ε. είναι και η άνοδος ακραίων πολιτικών κομμάτων σε διάφορες χώρες της Ευρώπης.
Η άκρα δεξιά ενδέχεται να κερδίσει σημαντικό αριθμό εδρών στις ευρωεκλογές του Μαΐου, που ενδεχομένως να μετατρέψουν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σε πραγματικό τσίρκο. Είναι πλέον χαρακτηριστικό της εποχής μας ότι τα δεξιά και τα ριζοσπαστικά αριστερά κόμματα στην Ευρώπη είναι εξίσου αντιευρωπαϊκά, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για την εξέλιξη των πολιτικών ιδεολογιών στη μεταμοντέρνα και αντιδημοκρατική Ευρώπη.
Οι λόγοι, βέβαια, για την ταύτιση των πολιτικών προσανατολισμών της άκρας δεξιάς και της ριζοσπαστικής αριστεράς γύρω από το ζήτημα της Ε.Ε. διαφέρουν: η μεν Δεξιά ανησυχεί κυρίως για το ζήτημα της έκλειψης του εθνοκράτους και της πολυπολιτισμικότητας, η δε Αριστερά για το «δημοκρατικό έλλειμμα» και τη μετατροπή της Ε.Ε. σε μια απόλυτη εταιρική καπιταλιστική οντότητα.
Οπως και να 'χει το πράγμα, ένα είναι βέβαιο: το μέλλον της Ε.Ε. και της δημοκρατίας δεν θα κριθεί στις Βρυξέλλες και μέσω ευρωεκλογών, αλλά από τους λαϊκούς αγώνες μέσα στις κοινωνίες και τα έθνη που απαρτίζουν το σημερινό φρικιό που λέγεται Ευρωπαϊκή Ενωση.
Πηγή